Sazan Balığı, sazangiller (Cyprinidae) familyasında tatlı sularda yaşayan bir balık türüdür. Sazan balığı yavaş akan derelerde göllerde yaşar. Sazan balığı solucan, böcek larvaları, bitkilerle beslenen suyun diplerinde yaşayan bir balıktır. Sazan balığının boyu 1,5 metre ağırlığı 35-50 kg ağırlığında olanları vardır. Sazan balığı 45-50 yıl yaşayabilir. Sazan balığı Türkiye'nin güneydoğu ve Akdeniz bölgeleri harici diğer her bölgede bulunmaktadır. Akdeniz bölgesinde bulunan Göksu Irmağında ise bol miktarda sazan balığı yaşamaktadır ve ağırlığı 10-15 kg kadar olmaktadır.

Sazan balığının Anavatanı Asya'dır Avrupa ve Amerika'nın tatlı sularında üretilmektedir. Sazan balığı her ısıdaki suya uyum sağlamaktadır. Kış aylarının aşırı soğuklarında toplu halde çamurlara gömülerek kış uykusuna yatmaktadırlar. Kış aylarında ölmeden donarak yaşarlar, su akıntısına karşı yüzebilir ve kuyruğunu çene arasına sıkıştır ve kuyruğu bıraktıkları zaman zemberek gibi boşalarak 4-5 metre sıçrayarak çağlayanları aşabilirler. Sazan balıkları hafif meyilli bölgelerde yaşarlar. Barajlara veya göllere açılan dere yataklarının ağzında ve akarsularda ağaç köklerinde, sazlık aralarında, kaya aralarında, akıntılı bölgelerde köpürerek akan dere ağzının önünde bulunmaktadırlar.

Sazan balığının birçok çeşidi vardır kimisi pullu olur kimisi pulsuz bazılarında ise büyük pullar olmaktadır. Sazan balığının ağız altında dört tane bıyık bulunur ve yüzgeçleri yumuşak olur. Yüzgeçlerinin önünde ise kuvvetli sert kılçıkları bulunur. Sazan balığı renkleri ve biçimleri yaşadığı bölgeye göre değişmektedir. Genelde sırt bölgeleri koyu yeşil, yanları ve karın bölgesi çamur renginde olur. Ağzı küçük, kalın ve oynak dudaklı olur. Ağız dişleri bulunmamaktadır, yutak dişleriyle yemlerini öğütür beslenirler. Üst çenede bulunan dört uzun bıyıklarını dokunma organı olarak kullanırlar.

Sazan balığının bulanık sularda görme görüş alanı kuvvetli olur, yataydan yukarıya doğru 45-50 derecelik görüş açısı vardır. Suda oluşan titreşimleri çok güçlü algılama duyguları vardır. Suni balıkçılıkta önemli yer tutmaktadır. Sazan balıkları sürü ile dolaşırlar, çevik hareketli olurlar, suyun diplerinde gezer karıştırıp bulanıklaştırırlar.

Sazan balıklarının yumurtlama dönemi Nisan Haziran aylarıdır fakat bazı bölgelerimizde Ağustos ayına kadar yumurtlama dönemi olur. Bir dişi sazan bir defada yarım milyon yumurta yapabilmektedir. Yumurtalarını bitkilere yapıştırırlar fakat diğer cins balıklar tarafından çoğu yumurtalar tüketilmektedir. Sazan balığı yumurtaları ortamın ısısına göre en geç bir hafta içerisinde açılır. Yumurtadan çıkan larvalar 5 mm'dir ve 2-3 gün tutunma organlarıyla sığ ve bol bitkili alanlarda su altındaki bitkilere tutunurlar. Üç gün sonunda su yüzeyine çıkarak yüzme keselerini hava ile doldurup yüzmeye başlar ve yemlerini bulurlar. Sazan balıklarının boyları 18 mm olduğunda organizmalarla beslenmeye başlamaktadırlar.

Yavru balıklar üç sene içerisinde erginliğe ulaşır ve 45-50 yıla kadar yaşarlar. Sazan balığı balıkçıları balıkları harekete geçirmek için gürültülü sesler çıkarırlar ve balık ağı atarak bol miktarda sazan balığı avlarlar. Sazan balığının en makbul olanı aynalı sazandır, az kılçıklı ve eti lezzetlidir. Aynalı sazan balığının pulları düzensiz ve iri olur veya çok nadir görülen cinslerinin pulları tüm vücudunu iri pullar kaplamaktadır, bu pulların yapısına göre değişik türleri vardır.